Gaslight/Gasnący Płomień

"Gaslight" oparty na sztuce Patricka Hamiltona to jeden z klasyków czarno-białego thrillera. Większym uznaniem cieszy się amerykańska filmowa adaptacja z 1944 r. w reżyserii Georga Cukora z Ingrid Bergman w roli głównej, która za swoją kreację nagrodzona została Oscarem, niż wersja brytyjska, zrealizowana cztery lata wcześniej znacznie skromniejszymi środkami i z mniejszym przepychem przez Thorolda Dickinsona, twórcy dziś zapomnianego.

W londyńskim domu zostaje zamordowana starsza kobieta, Alice Barlow. Policja nie potrafi wykryć zabójcy, dlatego sprawa pozostaje niewyjaśniona. Po kilkunastu latach do tego samego domu wprowadza się młode małżeństwo, Paul i Bella Mallen. Paul zdaje się coraz bardziej zaniepokojony stanem zdrowia żony, która zapomina, gdzie chowa biżuterię, gubi różne przedmioty i zaczyna miewać przywidzenia. Toteż pani domu uważa, że stopniowo zaczyna popadać w obłęd. W zachowaniu psychicznej równowagi nie pomaga jej tajemnicze zachowanie męża, znikającego co noc z domu, coraz bardziej apodyktycznego w stosunku do niej, ograniczającego jej wszelkie kontakty towarzyskie, starającego się poddać ją całkowitej kontroli, a nade wszystko ośmieszającego ją w oczach służby i oskarżający o kleptomanię. Nocą przeraża ją przygasające światło lamp gazowych i tajemnicze kroki dochodzące z górnych pięter domostwa. Pewnego dnia w mieszkaniu Mallenów pod nieobecność pana domu zjawia się pan Rough, były policyjny detektyw, który w przeszłości bezskutecznie próbował rozwiązać zagadkę śmierci pani Barlow, obecnie pracujący w stajni, twierdząc, że w jej mężu rozpoznał osobę mordercy, który powrócił na miejsce zbrodni, aby znaleźć ukryte w domu drogocenne rubiny. Odnalezienie klejnotów stało się dla niego obsesją. Jednakże pełne przeszukanie domostwa uniemożliwia mu obecność żony, w związku z tym stara się jej wmówić chorobę psychiczną, żeby móc odesłać ją do domu wariatów.

Diana Wynyard w roli Belli tworzy kreację kobiety subtelnej, kruchej, naiwnej, która bardzo łatwo ulega wpływom męża, podporządkowuje mu się, daje uwodzić sprytnym manipulacjom, nie zdając sobie sprawy z jego rzeczywistych zamierzeń. Bella jest zwyczajną kochającą kobietą, marzącą o rodzinie, dzieciach, a zamiast tego staje się pionkiem w chorej grze przygotowanej przez Paula, starającego się doprowadzić ją do obłędu, pionkiem zmuszonym do rozpaczliwej walki o własne życie, walki tocznej praktycznie tylko z jednym sojusznikiem, byłym policjantem (Frank Pettingell), obsesyjnie dążącym do rozwiązania sprawy sprzed lat. Anton Walbrook jest typowym czarnym charakterem pozbawionym jakichkolwiek cech pozytywnych. To postać od początku do końca niewzbudzająca w widzach sympatii. Paul Mallen to manipulator i psychopata, starannie zmierzający do zrealizowania własnego pomysłu, ukrywający pod maską pozorów i hipokryzji ciemną, odrażającą stronę swojej natury. Na pozór łagodny, opanowany, faktycznie zaś złowieszczy, gardzący innymi ludźmi. Bestialski mąż brutalizujący życie zastraszanej żony.

Film Dickinsona ma w sobie coś z hitchcockowskiej atmosfery, nawiązuje do tradycji mistrza gatunku w obrazowaniu suspensu - zaczyna się od tajemniczego morderstwa, przysłowiowego trzęsienia ziemi, a później napięcie już tylko rośnie. Drapieżny rytm, szybkie tempo i ostre zdjęcia Bernarda Knowlesa nadają "Gaslight" niepowtarzalnego, ponurego charakteru. W wersji z 1940 roku zostają zaakcentowane wątki polityczne, bowiem Paul Mallen zostaje przedstawiony jako skrywający mroczny sekret niemiecki emigrant, co jakby automatycznie sugeruje, że jego zachowanie i sposób bycia ulegają wszelkim możliwym wypatrzeniom, natomiast aspekty obyczajowe, mimo cenzury działającej w okresie wojny, zostały pokazane w sposób, no, powiedzmy, odważny, jak na tamte czasy, a przecież historia stanowiąca mieszankę kryminału w stylu wiktoriańskim z melodramatem dotyczy ludzi z wyższych sfer. Podkreślenie grozy i nastrojowości następuje poprzez okresowe zatarcie granicy pomiędzy jawą a snem. Bardzo klimatyczny film niesłusznie pozostający w cieniu swego hollywoodzkiego odpowiednika.